Tôi tổng hợp trả lời thêm một số câu hỏi của các bạn về việc học ngoại ngữ.
1. Sao anh lại học từ điển? Từ điển khô khan khó nhớ dễ quên, sao không học trong sách báo, có câu mẫu đi kèm, dễ liên tưởng, dễ nhớ hơn?
Xin trả lời bạn như sau:
Bạn nói đúng, từ điển khó học dễ quên. Nhưng chính vì khó học dễ quên nên tôi mới học. Từ điển bây giờ cũng khác ngày xưa rồi. Với mỗi từ đi kèm đều có các mẫu câu ví dụ, như thế không khác đọc sách báo là mấy. Nhưng điều quan trọng là tôi học từ điển không phải để cố gắng nhớ hết quyển từ điển. Tôi nhớ và cho phép mình quên, nhưng quên chính là để luyện trí nhớ. Đạo lý này rất ít người hiểu được. Các bạn học ngoại ngữ toàn hỏi những câu như "anh có mẹo gì để học cho nhanh không bày em với", tôi rất lấy làm chán. Toàn những người thích đi con đường dễ dàng mà lại muốn thành công cao. Mẹo thì có đầy và nếu cứ theo mấy cái mẹo ấy thì các bạn vẫn nhớ được từ, nhưng các bạn sẽ trở nên thụ động, bộ não các bạn lười đi và điều này không tốt cho trí nhớ chút nào. Thật ra bộ não cũng như cơ bắp, bạn luyện cái gì nhiều thì nó càng phát triển. Nếu chỉ dùng mẹo để nhớ thì tôi đảm bảo là khi gặp những lúc phải dịch nhiều từ chuyên ngành khô khan thì não bạn sẽ không tải được, vì vốn dĩ nó không được chuẩn bị để làm việc này. Nó không thể ghi nhớ nhanh thì cũng không thể truy cập nhanh để nói hay viết ra ngay được. Tất nhiên mỗi người sẽ có cho mình một phương pháp học riêng và tôi cũng không dám nói phương pháp của mình là hay nhất và có thể áp dụng cho tất cả mọi người. Nhưng riêng với tôi, đọc từ điển giúp tôi luyện trí nhớ và bằng việc tăng tần suất nhìn thấy cái từ, cụm từ ấy lên thì xác suất tôi nhớ được nó khi đột nhiên phải động vào là khá cao.
2. Thời sinh viên anh vừa học chuyên ngành kỹ sư điện, vừa đi làm thêm, lại vừa học bao nhiêu ngoại ngữ như vậy thì thời gian đâu ra để anh học.
Xin trả lời bạn như sau:
Mỗi người chúng ta đều có 24 giờ mỗi ngày như nhau nhưng cái cách chúng ta dùng thời gian ấy như thế nào sẽ tạo ra sự khác biệt. Tôi tận dụng từng khoảng thời gian nhỏ nhất trong ngày để học. Lúc tôi đang tắm tôi cũng có thể học được. Lúc tôi cắm nồi cơm tôi cũng có thể học được. Lúc tôi đi bộ trên đường hoặc trên xe buýt tôi cũng có thể học được. Lúc nghỉ 5, 10 phút giữa các tiết học trên lớp tôi cũng có thể học được. Tất cả những người từng là bạn bè, giáo viên của tôi ở trường đại học kỹ thuật đến giờ này nếu còn theo dõi facebook tôi, đọc được những dòng này hẳn sẽ nhớ lại mấy năm trước đây có một cậu sinh viên nào cũng đeo tai nghe, nhiều khi gọi mà cậu ấy lơ đãng không trả lời. Rồi thi thoảng lại thấy cậu ấy cầm cuốn sách đi lòng vòng quanh sân trường không cần biết những gì đang diễn ra xung quanh. Đó chính là tôi.
Trong một bài viết khác tôi cũng có nói rồi. Các bạn trẻ đang quá lãng phí thời gian của mình vào những thứ không đáng. Dõi theo cuộc sống của sao này sao kia, sa đà vào tung hô, chê bai người khác, để làm gì? Sống cho người khác xem, xem người khác mà sống, để làm gì? Yêu đương nhăng nhít tối ngày quấn quýt rồi cãi vã chia tay, để làm gì? Bạn bè miền xuôi miền ngược, rảnh lúc nào là tụ tập trà đá nhậu nhẹt, để làm gì? Ai cũng biết thời gian là thứ đã mất đi thì không bao giờ trở lại, nhưng tiếc thay tuổi trẻ thường không đủ sáng suốt để biết cách tận dụng nó.
3. Anh không tốt nghiệp trường chuyên ngoại ngữ thì sao anh có thể đi dịch cho chính phủ được? Bằng cách nào anh chứng minh năng lực của mình?
Xin trả lời bạn như sau:
Tôi không tốt nghiệp trường chuyên về ngoại ngữ nhưng không có nghĩa là ngoại ngữ của tôi không bằng các bạn tốt nghiệp trường chuyên ngữ. Tôi không thể chứng minh khả năng của mình bằng tấm bằng kỹ sư điện nhưng tôi chứng minh bằng thực lực thật sự của mình cộng với chứng chỉ quốc tế cao nhất của ngôn ngữ đó. Tất nhiên, chứng chỉ chỉ là để khách hàng họ nhìn vào thì an tâm hơn thôi chứ những người đã tìm hiểu sâu về ngôn ngữ đó hẳn đều biết mấy cái chứng chỉ ấy dù là ở cấp cao nhất thì kiến thức vẫn chỉ là cho… học sinh thi và chẳng ai tự hào về mấy mảnh giấy ấy cả. Cái quan trọng nhất vẫn là thực lực của các bạn và các bạn phải nêu rõ nó trong CV. Dịch cho công ty nào, đoàn thể nào, tổ chức nào, cứ từ nhỏ đến lớn mà ghi. Trước tiên là các công ty nhỏ, rồi tập đoàn lớn, rồi tổ chức chính phủ, phi chính phủ nhỏ, rồi đến các cơ quan chính phủ lớn. Ban đầu chấp nhận dịch với thù lao thấp thôi nhưng mỗi lần dịch như vậy phải cố gắng hoàn thành tốt nhiệm vụ. Bạn có làm tốt thì người ta mới tín nhiệm, mới gọi bạn lần sau và giới thiệu bạn cho những chỗ khác. Các công ty phái cử thấy năng lực của bạn như vậy cũng tự tin mà giới thiệu bạn với những nơi cần nguồn nhân lực cấp cao. Khởi đầu chỉ vài chục USD nhưng sau này một ngày 1000 USD cũng không phải chuyện đáng ngạc nhiên. Một khi CV của bạn đã vào hàng “top class” của họ rồi thì chỉ sợ bạn không có thời gian mà đi dịch vì trùng lịch.
4. Sao anh lại học tiếng Pháp? Nhiều người nói rằng tiếng Pháp đã chết ở Việt Nam rồi vì chẳng có đất dùng. Nhiều người học khoa tiếng Pháp xong rất khó xin việc nên phải xoay sang học cái khác.
Xin trả lời bạn như sau:
Khi tôi chọn học một thứ ngôn ngữ nào đó tôi không quan tâm đến việc ngôn ngữ đó còn sống hay đã chết tại một nơi nào đó. Tôi cũng không quan tâm đến việc ngôn ngữ đó có mang lại cho mình cái gì trong tương lai hay không. Điều duy nhất mà tôi quan tâm là tôi có hứng thú với ngôn ngữ đó hay không. Tôi thích tiếng Pháp, thích từ thời còn bé lon ton mở ti vi xem phim “Người đẹp Tây Đô”, thấy cô Việt Trinh nói tiếng Pháp hay quá nên mê luôn. Thông qua việc học tiếng Pháp nói riêng và ngoại ngữ nói chung tôi được cái gì? Thứ nhất, tôi được niềm vui, và thứ hai, tôi được kiến thức. Đó là hai thứ mà tôi truy cầu. Còn thành công có đến bằng con đường đó, bằng thứ tiếng đó hay không xin nhường cả lại cho tương lai, cho Thượng Đế an bài. Nhưng dù có hay không với tôi cũng không quá quan trọng, vì tôi đã đạt được hai thứ lớn nhất mà mình mong muốn rồi.
Nói thêm một chút về việc bạn bảo học tiếng Pháp xong khó xin việc nên phải xoay sang cái khác vì tiếng Pháp không còn thế mạnh ở Việt Nam. Tôi thừa nhận bạn nói đúng ở chỗ tiếng Pháp lép vế so với các tiếng Châu Á mới nổi như Nhật, Hàn. Nhưng như thế không có nghĩa là người học tiếng Pháp không còn đất dụng võ. Tôi vẫn thấy nhiều đoàn chuyên gia Pháp sang làm việc với các tổ chức, các cơ quan chính phủ của Việt Nam. Gần đây nhất là một đoàn đến Viện mắt trung ương thăm khám và cũng ráo riết tìm phiên dịch. Cái quan trọng không phải ở chỗ ngôn ngữ đó có còn thông dụng hay không mà là ở chỗ bạn có đủ giỏi để đáp ứng được yêu cầu ở cấp cao đối với ngôn ngữ đó hay không. Các thầy cô dạy tiếng Pháp ở các trung tâm Pháp ngữ nhiều khi chỉ dạy cho vui chứ họ dịch ngoài thu nhập còn cao hơn nhiều. Sự biến động của thời thế là không thể nói trước được. Nhưng nếu đã thích cái gì đó, đã chọn học nó thì hãy cố gắng nâng cao nó hết sức có thể. Nếu bạn thực sự giỏi thì đất diễn cho bạn vẫn còn rất nhiều.
5. Rào cản lớn nhất khi học nhiều ngôn ngữ một lúc là gì?
Xin trả lời bạn như sau:
Trong một bài viết khác tôi cũng có đề cập tới rồi. Rào cản lớn nhất không đến từ môi trường mà đến từ chính bản thân bạn. Cái tâm thế mà bạn dùng để tiếp cận ngôn ngữ mới là rất quan trọng vì nó sẽ quyết định thành tựu của bạn ở ngôn ngữ đó. Có bạn thành thạo tiếng Anh, nhảy qua tiếng Nhật thấy ngữ pháp từ vựng khác hoàn toàn, khó không học được nên càng học càng lơ là, trong lớp tiếng Nhật thi thoảng lại chém tiếng Anh, như thế là hỏng. Khi tiếp cận một thứ kiến thức mới ta phải coi như mình không có gì trong đầu mà khiêm cung học hỏi thì mới mong tiến bộ được. Lại có bạn học nhiều thứ tiếng cùng một lúc, tiếng nào cũng chém được vài câu giao tiếp, ỷ mình phát âm tốt, gây ấn tượng lên người nghe nên được người ta khen mà tự hào về bản thân mình. Như thế cũng hỏng. Ấy là học được cái vỏ ngoài hời hợt của ngôn ngữ, chém cho oai vậy thôi chứ làm sao mà làm việc được. Ra đường thì chém rất oai, đến khi có việc cần dùng ngôn ngữ một cách chuyên nghiệp thì co rúm lại cố thủ trong nhà. Lại cũng có bạn học nhưng không chịu đi từ cơ bản, cái gì cũng thích nhảy cóc, coi số lượng hơn chất lượng, không chịu đọc sách báo để trau dồi, viết bài thì dùng từ đao to búa lớn nhưng ngữ pháp với văn phong cơ bản thì sai be bét, như thế cũng vứt đi mà thôi. Người giỏi ngoại ngữ là người biết dùng đúng từ và cụm từ trong ngữ cảnh thích hợp chứ không phải cứ lôi mấy từ trên sao Hoả ra để chém tơi bời trong khi mình còn chưa hiểu gì nhiều về nó. “Mindfulness” trong clip của elight bị Dan Hauer bóc mẽ là một ví dụ đó. Học được mà không dùng được, có tiếng mà không có miếng, thử hỏi học loè người được tích sự gì?
Thông thường người ta sẽ trải qua nhiều giai đoạn khi học. Giai đoạn tiếp cận ngôn ngữ, thấy thú vị nên hào hứng. Đến giai đoạn giao tiếp kha khá rồi lại thấy như mình giỏi, tưởng như thế là xong, ai dè mình mới chỉ như đứa trẻ tập nói mà thôi. Nhưng nếu tiếp tục cúi đầu học hỏi thì sẽ đến giai đoạn thấy mình quá nhỏ bé trước vùng kiến thức của ngôn ngữ đó, từ đó càng học càng giỏi. Nếu các bạn không xác định cho mình một tâm thế khiêm cung cầu tiến để học hỏi một cách nghiêm túc thì có học bao nhiêu tiếng, bao nhiêu năm cũng chỉ dậm chân tại chỗ mà thôi.
Bài viết của 3T